14. Kusulyans Elrond

Nessa Skrif ow pos drehevys - Second Draft under construction

 Y'n nessa dydh, Frodo a dhifunas a-varr, owth omglewes diskwithys ha yagh.  Ev a gerdhas a-hys an terrasow a-ugh an Bruinen ughel hy dowr ha mires orth an howl gwannliwek ha goyeyn ow sevel a-ugh an menydhyow a-bell, ow splanna war-nans yn ledrek dre'n niwl arghansel tanow; yth esa an gluth war an del melyn ow terlentri, ha roesow gwiys a roesowrlin1 a dewynnyas orth pub pryskenn.  Sam a gerdhas rybdho, taw, ow frikhwytha orth an ayr, ha mires a dermyn dhe dermyn gans marth yn y dhewlagas orth an ughelder meur war-tu ha'n Est.  An ergh o gwynn war aga bleyn.

War gador o treghys yn men orth pleg an hyns i a gavas Gandalf ha Bylbo gyllys yn keskows.  'Hou!  Myttin da!' a leveris Bylbo.  'A omglewydh parys rag an kusulyans meur?'

'Yth omglewav bos parys rag pup-tra; pynag a vo,' a worthybis Frodo.  'Mes an dra a via gwell genev hedhyw yw kerdhes ha diskudha2 y'n nans.  Y fia da genev mos y'n koesow-pin na yn hons.'  Ev a bysinyas pell dhe-ves ughel orth tu Pansaven war-tu ha'n north.

'Martesen y fydh chons dhis yndella diwettha,' yn-medh Gandalf.  'Mes ny yllyn ni gul towlow vyth hwath.  Yma meur dhe glewes hag ervira hedhyw.'

Distowgh hag i ow kewsel unn klogh a sonas kler.  Henn yw klogh-gwarnyans Kusulyans Elrond,' a grias Gandalf.  'Dewgh lemmyn!  Ha ty ha Bylbo yw mynnys.'

 Frodo ha Bylbo a holyas warlergh an pystrier yn skon a-hys an hyns gwius war-tu ha'n chi. War agas lergh y teuth Sam yn unn woresek; anelwys hag ankevys y'n pols na.

Gandalf a's hembrenkis dhe'n porth may kavsa Frodo y gowetha y'n gorthugher kyns.  Yth esa golow kler myttin an kynyav owth issplanna y'n nans.  Tros a dhowrow ow klattra a dheuth war-vann diworth an avon dythyek.  Yth esa ydhyn ow kana, hag yth esa kosoleth yaghus war an tir.  Yn brys Frodo y degh peryllus, ha kyhwedhlow a'n tewlder ow tevi y'n norvys yn-mes, a hevelis bos saw kovyow a hunros poenvosek; mes an fasow a omdreylyas rag mires orta hag i owth entra o sevur.

Yth esa Elrond ena, hag yth esa nebes tus erell owth esedha taw a-dro dhodho.  Frodo a welas Glorfindel ha Glóin; hag yn kornell yth esa Hirgarr owth esedha y honan, gwiskys arta gans y dhillas koth hag usys dre vyajya.  Elrond a dhros Frodo dhe gador rybdho, ha'y gommendya dhe'n kuntelles yn-dann leverel:

'Ottomma, ow howetha, an hobbyt, Frodo mab Drogo.  Y teuth boghes a dus omma bythkweth dre beryll brassa po gans negys ynniadowwa.'

Ena, ev a dhiskwedhas ha kommendya an re na wrug metya Frodo gansa kyns.  Yth esa korr yowynkka ryb Glóin; y vab Gymli.  Ryb Glorfindel yth esa nebes kusuloryon erell a goskordh Elrond, Erestor o aga chyf; ha ganso yth esa Galdor, Elf a-dhiworth an Porthow Loes a dhothya gans negys a-barth Kirdan an Ser Gorhel.  Ynwedh yth esa Elf anaswonnys gwiskys gans dillas gorm ha glas, Legolas, kannas a-dhiworth y das, Thranduil, Myghtern an Elfow a Vyrkoes North.  Hag esedhys nebes a-les yth esa gour hir teg ha nobyl y fas, tewl y wols ha loes y dhewlagas, goethus ha sevur y wowolok.

Yth esa pellyst ha botasennow dhodho avel bos parys rag vyaj dre vargh; ha kynth esa y dhillas a gnas gevoethek, ha'y vantell ispennys3 gans milvlew, merkys ens i dre vyajyow hir.  Yth esa konna-bond4 a arghans dhodho ha gorrys ynno yth esa men gwynn; y wols o treghys a-dro dh'y dhiwskoedh.  Yth esa ganso, orth boldryk5, korn meur gans bleyn a arghans hag esa war y dhewlin y'n pols na.  Ev a lagattas orth Frodo ha Bylbo gans marth tromm.

'Ottomma,' a leveris Elrond, yn-dann dreylya war-tu ha Gandalf, 'Boromir, gour a-dhiworth an Soth.  Y teuth ev y'n myttin loes, hag y hwila kusul.  Y'n erghis dos omma, drefenn bos gorthybys y wovynnow omma.'

Nyns yw res derivas oll a veu kewsys ha dedhlys y'n Kusulyans.  Meur a veu leverys a-dro dhe hwarvosow y'n norvys yn-mes, yn arbennik y'n Soth, hag y'n tiryow ledan war-tu ha'n est diworth an Menydhyow.  Frodo re glewsa kyhwedhlow pals a'n draow ma seulabrys; mes hwedhel Glóin o nowydh dhodho, ha pan gewsis an korr ev a attendyas gans rach.  Dell hevelis, yn mysk splannder aga ober-dornweyth yth esa ahwer dhe golonn Korryon an Menydh Morynysek.

'Nans yw lies blydhen lemmyn,' yn-medh Glóin, 'skeus a ankres a dheuth war agan pobel.  Ny gonvedhsyn ni a ble teuth ev yn kynsa.  Geryow a dhallathas bos hwystrys yn-dann gel: leverys veu ni dhe vos maglennys yn tyller kul, hag y fia kevys splannder ha golusogneth brassa yn norvys ledanna.  Nebes a gewsi a Voria: oberennow meur agan tasow hag yw henwys y'gan taves agan honan Khazad-dum; hag i a dhiskleryas bos nerth ha niverow bras lowr dhyn wor’tiwedh rag dehweles.'

Glóin a hanasas.  Moria!  Moria!  Revedh norvys an North!  Re dhown a belsyn ni ena ha difuna an own dihanow.  Dre dermyn hir re besyas gwag hy flasow kowrek a-ban fias fleghes Durin.  Mes arta ni a gewsi anedhi gans hireth, ha hwath gans euth; rag na vedhas korr vyth tremena darasow Khazad-dûm dre lies bywnans Myghtern, saw Thrór hepken, hag ev a verwis.  Wor'tiwedh, byttegyns, Balin a woslowas orth an hwystrennow, hag ervira mos; ha kyn na ros Dáin y gummyas yn bolonjedhek, yth eth ganso Ori hag Óin ha meur a'gan gwerin, hag i eth war-tu ha'n Soth.

'Nans yw ogas ha deg warn ugens blydhen o henna.  Dre bol'ta y teuth nowodhow, ha da o, dell hevelis: messajys a leveris bos entrys Moria hag oberenn veur dhe vos dallethys ena.  Wosa henna yth esa taw, ha nevra nyns esa ger vyth a-dhiworth Moria a-dhia an termyn na.

'Ena, nans yw a-dro dhe vlydhen kannas a dheuth dhe Dháin, mes ny dheuth ev a-dhiworth Moria - saw Mordor: marghek y’n nos a elwis Dáin dh'y yet.  Arloedh Sawron Meur a vynnas bos kowethek genen dell leveris ev.  Bysowyer a rosa ev a-barth dhodho, kepar dell wrug ev yn dydhyow koth.  Hag ev a bysis yn ynniadow a-dro dhe hobbytow, a-dro dh'aga eghenn hag an le mayth yns i trigys.  "Rag Sawron dhe wodhvos bos onan anedha aswonnys genowgh war neb tro."

'Anes yn feur en ni wosa klewes henna, ha ny wrussyn ni gorthyp vyth. Hag ena y lev fell a veu iselhes, hag ev a'n hwekhasa mar kalla ev.  "Avel aswonnvos byghan hepken a'th vodh da Sawron a bys yndella," yn-medh ev: "ty dhe gavoes an lader na," yndella y er, "ha kemmeres a-dhiworto, a-vodh po na vo, bysow byghan, bysow a'n lyha, a wrug ev ladra.  Yth yw marnas truflenn a si Sawron, hag aswonnvos a'th vodh da.  Mara'n kevydh, an tri bysow esa dhe'n hensirys Korr a vydh daskorrys dhis, ha'n wlaskor a Voria a vydh dhiso bys vykken.  Mar kevydh nowodhow hepken a'n lader, mars yw ev bew hwath ha'n le may ma ev, y fydh gwerison meur dhis hag an Arloedh a vydh kowethek dhis yn turyadow.  Mar neghydh, ny vydh gwel mar dha.  A neghydh?"

'Ena, y anall a dheuth haval orth si serf, hag oll a sevis yn ogas a grenas, mes Dáin a leveris: "Ny leverav mayth ov vy po akordys po disakordys.  Res yw dhymm prederi a-dro dhe'n messaj ma hag y styr yn-dann y vantell deg."

' "Preder yn ta, mes heb hirder," a leveris ev.

' "Termyn ow thybyansow yw dhymmo vy," a worthybis Dáin.

' "Rag an termyn," a leveris ev, ha marghogeth dhe-ves y'n tewlder.

'Poester re beu war golonn agan pennternedh a-dhia an nos na.  Nyns o res dhyn lev fell an gannas rag gul gwarnyans dhyn bos dh'y eryow ha godros ha frows; drefenn ni dhe wodhvos seulabrys na janjyas an nerth re dhasentras yn Mordor, ha pup-prys ev a'gan trayta kyns.  Dewweyth re dhehwelas an gannas, ha mos arta heb gorthyp.  Yma'n tressa ha'n diwettha prys, dell lever ev, ow tos kyns pell, kyns diwedh an vlydhen.

 Ytho, y feuv dannvenys wor'tiwedh gans Dáin rag dri gwarnyans dhe Vylbo mayth yw ev hwilys gans an Eskar, ha dyski, mars eus godhvos omma, prag yth eus hwans dhodho a'n bysow ma, an bysow a'n lyha ma.  Ynwedh ni a vynn kavoes kusul Elrond.  Rag an Skeus dhe devi ha dos nes.  Ni a dhiskudhas bos dannvenys kannasow ynwedh dhe Vyghtern Brand yn Glynn, hag yma own dhodho.  Yma own dhyn ev dhe hepkorr martesen.  Seulabrys yma bresel ow tarbari dh'y emlow a'n est.  Mar ny wren ni gorthyp vyth, martesen an eskar a vydh gwaya Gwer yn-dann y rewl dhe omsettya erbynn Myghtern Brand ha Dáin ynwedh.'

'Dos omma a veu gwrys yn ta,' a leveris Elrond. 'Y klewydh hedhyw oll yw res dhis rag konvedhes ententys an Eskar.  Nyns eus travyth a yllowgh hwi gul, saw settya er y bynn, po gans govenek po hebdho.  Mes ny sevowgh agas honan.  Y tyskydh bos dha ahwer saw rann ahwer norvys a'n west.  An Bysow!  Pandr'a wren ni gans an Bysow, an bysow a'n leha, an druflenn a si Sawron?  Yth yw honna an breus yw res dhyn ervira.

'Gelwys dh'omma re vewgh dre’n praga ma.  Gelwys dell leverav, kyn na’gas gelwis dhymm, estrenyon a-dhiworth tiryow a-bell.  Y teuthewgh hag omma yth owgh hwi omvetys warbarth, y'n pols poran a dermyn ma, dre jons dell havallo.  Mes nyns yw yndella hwath.  Krysewgh yn y le bos ordenys dhyn ni a esedh omma, yn le tus erell vyth, dhe wul kusul rag peryll an norvys.

'Lemmyn, rakhenna, y fydh kewsys yn igor traow re beu kudhys diworth oll saw neb lies a dus bys y'n jydh ma.  Y fydh leverys yn kynsa hwedhel an Bysow a-dhiworth an dalleth bys dhe’n diwedh y’n eur ma, rag may hyll konvedhes oll gnas an peryll.  Hag y fydhav vy dalleth an hwedhel na kyn y’n gorfenn tus erell.

Ena oll a woslowas hag Elrond, dre lev kler, ow kewsel a Sawron ha'n Bysowyer a Nerth, ha'ga govelyans yn Nessa Oes an norvys nans o hirneth.  Rann a'y hwedhel o godhvedhys gans nebes a'n dus esa ena, mes ny wodhva nagonan an hwedhel leun, ha dewlagas lies den a veu treylys war-tu hag Elrond gans own ha marth hag ev ow leverel a wovyon-Elfek Eregion ha'ga kowethyans gans Moria, ha'ga therder rag skentoleth may hwrug Sawron aga maglenna dredho.  Y'n termyn na, nyns o tebel y semlans, hag i a dhegemmeras gweres a-dhiworto ha dos meur yn kreft, hag ev a dhyskis aga hevrinyow oll ha'ga trayta, ha govelya yn-dann gel y’n Menydh Tan an Unn Bysow rag may fo ev aga mester.  Mes Kelebrimbor a'n aswonnis, ha kudha an Tri re wrussa ev; hag y teuth bresel, hag an tir a veu difeythys, ha yet Moria a veu deges.

Ena, dre'n vlydhynyow oll a siwya ev a leveris hwedhel an Bysow; mes drefenn bos dasleverys an istori na yn ken tyller, poran dell skrifas Elrond y honan yn y lyvrow a skians, nyns yw dasleverys omma.  Rag bos hwedhel hir, leun a wriansow meur hag euthyk, ha kyn kewsis Elrond yn skav, an howl a ughelhas y'n ebron, hag yth esa an myttin ow tremena kyns ev dhe hedhi.

Ev a gewsis a Numenor, hy klos ha'y diswrians, ha dehwelyans Myghternyow Wer dhe Norvys Kres yn-mes a dhownder an Mor, degys dre eskelli tewedh.  Ena, Elendil Hir ha'y vebyon grev, Isildur hag Anárion, a dheuth ha bos arlydhi veur; hag an Wlaskor North y hwrussens i yn Arnor ha'n Wlaskor Soth yn Gondor a-ugh aberyow Anduin.  Mes Sawron a Vordor a omsettyas er aga fynn, hag i a wrug an Diwettha Unyans a Elfow ha Gwer, ha luyow Gil-galad hag Elendil a veu kuntellys yn Arnor.

War'n dro na Elrond a hedhis pols ha hanasa.  'Y perthav kov yn ta tekter aga baneryow,' a leveris ev.  'Y taskovhas dhe'm brys glori an Hendhydhyow ha luyow Beleriand, y feu dres warbarth myns dres eghenn a bensevigow veur ha kaptenyon.  Mes, hwath, nyns o kekemmys, ha nyns o mar deg avel an prys may feu terrys Thangorodrim, hag y tybis an Elfow bos gorfennys drogedh bys vynitha, ha nyns o yndella.'

 'Y perthydh kov!' a leveris Frodo, ow leverel y dybyans rag marth.  'Mes, my a dybis,' yn-medh ev yn unn terleverel6 hag Elrond dhe dreylya war-tu hag ev, 'My a dybis bos tremenys oes hir mernans Gil-Galad.'

'Yndella yth o dhe wir,' a worthybis Elrond yn sad.  Ow hov a ystynn war-dhelergh bys dhe'n Hendhydhyow.  Eärendil o ow thas a veu genys yn Gondolin kyns hi dhe goedha; hag ow mamm o Elwing, myrgh Dior, mab Luthien a Dhoriath.  My re welas tri oes yn West an norvys, ha meur a fethansow, ha meur a dryghow euver.

'Yth en vy kannas Gil-Galad hag y keskerdhis vy gans y lu.  Yth esen vy orth bresel Dagorlad a-rag yet dhu Mordor, may hwrussyn ni an trygh: rag nag esa den vyth a ylli sevel erbynn guw Gil-Galad ha kledha Elendil; Aiglos ha Narsil.  Y hwelis vy an diwettha kas war ledrow Orodruin, may ferwis Gil-Galad, hag y koedhas Elendil, hag y torras Narsil yn-danno; mes Sawron y honan a veu fethys, hag Isildur a droghas an Bysow diworth y dhorn gans skyrrenn-dhornla gledha y das, ha'y synsi avel y gerth y honan.'

 Y'n pols na an estrenn, Boromir, a woderris.  'Ytho, henn yw an pyth a jonsyas dhe'n Bysow!' a grias ev.  Mar pe leverys hwedhel a'n par na y'n Soth, ev re beu ankevys dre dermyn pell.  My re glywis traow a-dro dhe Vysow Meur an huni na henwyn; mes ni a grysi ev dhe vos distruys diworth an norvys yn mysk diswrians y gynsa gwlaskor.  Isildur a'n kemmeras!  Henn yw nowedhys dhe-wir.'

'Elas!  Yth yw gwir,' a leveris Elrond.  'Y'n kemmeras Isildur,  hag y tylis bos ken.  Y tylis y dewlel yn tan Orodruin esa yn ogas ha'n tyller may feu ev gwrys.  Mes ny welas saw neb lies a dus an pyth a wrug Isildur.  Y sevis ev y honan ryb y das dre'n diwettha kesstrif marwel na; hag y sevis ryb Gil-Galad Kirdan yn unnik, ha my.  Mes ny vynnas goslowes Isildur orth agan kusul.

'"Henn y fydhav kavoes avel astiveryans rag bewnans ow thas, ha'm broder," yn-medh ev; ha rakhenna, mar pe da genen po na ve, y'n kemmeras ev rag y dresorya.  Mes traytys veu ev ganso kyns pell bys dh'y vernans; hag yndella yth yw ev henwys y'n North Diswrians Isildur.  Yth o gwell mernans ages an traow erell a goettha dhodho martesen.

'Y teuth dhe'n North yn unnik an nowedhys ma, ha dhe neb lies a dus.  Nyns yw marthus na wruss'ta aga klewes, Boromir.  Y tehwelis diworth diswrians an Parkow Gladden, may ferwis Isildur, tri gour hepken dres an menydhyow wosa gwandra termyn pell.  Yth o Ohtar onan anedha, skwier Isildur, a dhug skyrr kledha Elendil; hag y's dros ev dhe Valandil, her Isildur, neb esa flogh ha rakhenna y hwithsa ev omma yn Pansaven.  Yth o terrys Narsil ha difeudhys o y wolow, ha ny veu daswovelys hwath.

'A leveris vy bos euver trygh an Diwettha Unyans?  Nyns o yndella yn tien, hwath ny wrug ev y amkan.  Yth o tanowhes Sawron, mes ny veu distruys.  Kellys y feu y Vysow mes nyns o diswrys.  Terrys veu an Tour Tewl mes ny veu removys y sel; drefenn bos gwrys dre nerth an Bysow, ha hedra vo ev, an sel a dhur.  Y marwsa lies Elf ha lies Gour veur, ha lies a'ga howetha, dre'n vresel.  Ledhys veu Anárion, ha ledhys veu Isildur; hag y feu gyllys Gil-Galad hag Elendil.  Nevra ny vydh arta unyans ynter Elfow ha Gwer a'y bar; rag Gwer dhe lieshe ha'n Kynsa Genys dhe dhigressya, ha'n dhiw agh yw diberthys.  Hag y podra agh Numenor a-dhia an termyn na, ha lehes yw hirder aga bewnans.

'Lehes o Gwer Westiredh y'n North, wosa an vresel ha'n ladhva y'n Parkow Gladden, hag y teuth kryllas aga sita Annúminas ryb Lynn Vo; hag y hwayas heryon Valandil ha triga yn Fornost orth an Goenyow North ughel, hag yth yw an tyller na ynyal lemmyn ynwedh.  Henwys yw Tommenn Annown gans Gwer, hag yma own dhedha a gerdhes ena.  Drefenn gwerin Arnor dhe dhigressya, hag yth ens i devorys gans aga eskerens, hag y tremenas aga arloettes, ha gasa krugow glas war vreow gwelsek hepken.

‘Y'n Soth, y pesya gwlaskor Gondor dre dermyn pell; ha dre bol'ta y tevi hy splannder, ow taswul nebes a nerth Numernor, kyns hi dhe goedha.  Y feu drehevys touryow ughel gans tus, ha tylleryow krev, ha porthow rag lies gorhel; hag y feu gorrys yn revrons aga kurun askellek an Myghternyow a Wer gans tus a lies tavas.  Yth o Osigiliath aga hynsa sita, Sita an Ster, may hwrug bera dredhi an Avon.  Ha Minas Ithil y hwrussons i drehevel,  Tour an Loer ow Trehevel, war-tu ha'n est war skoedh Menydhyow Skeus; ha war-tu ha'n west orth sel an Menydhyow Gwynn Minas Anor y hwrussons i, Tour an Howl ow Sedhi.  Ena, yn lysyow an Myghtern y tevi gwydhenn wynn a dheuth diworth hasenn an wydhenn a veu dres gans Isildur a-dreus dhe’n dowrow down, hag y teuth hasenn an wydhenn na kyns a-dhiworth Eressëa, ha kyns henna diworth West an Pella y'n Jydh kyns dydhyow pan o yowynk an norvys.

'Mes y fyllis linyeth Menedil mab Anarion dre wethter blydhynyow skav Norvys Kres, hag y hwedhras an Wydhenn, hag y feu kemmyskys goes an Numenoragh gans goes tus le.  Ena y koska an goel orth fosow Mordor, hag y tehweli traow tewl yn unn greupya yn Gorgoroth.  Ha wor'tiwedh y teuth war-rag traow drog, hag y synsons i Minas Ithil ha triga ynni, hag y's chanjsons i yn tyller a euth; hag yth yw henwys Minas Morgul, Tour Pystri.  Ena dashenwys nowydh veu Minas Anor yn Minas Tirith, Tour Gwitha; ha prest y hwerya an dhiw sita ma an eyl orth hy ben, mes y teuth dibobel Osgiliath esa ynter an dhiw hag y kerdha skeusow yn hy magoryow.

'Yndella re beu dre lies bywnans gwer.  Mes y pes batalya arlydhi Minas Tirith hwath, ow tefia orth agan eskerens, ow kwitha hyns an Avon a-dhiworth Argonath bys dhe'n Mor.  Y trehedhas gorfenn lemmyn rann an hwedhel a leverav.  Rag y tremenas an Bysow a Rewl dres godhvos yn dydhyow Isildur, hag y feu rydhhes an Tri a'y warthevyans.  Mes ymons i lemmyn y'n jydh diwettha ma yn-dann beryll arta, drefenn, ow kul dhyn ahwer, an Onan dhe vos kevys.  Y fydh kewsel re erell a'y drovyans, rag my dhe wul rann vyghan a henna.

 Ev a hedhis, mes Boromir a sevis distowgh, hir ha prout, a-ragdha.  ‘Ro dhymm kummyas, Mester Elrond,' yn-medh ev, 'kynsa dhe leverel moy yn kever Gondor; drefenn bos devedhys ov a-dhiworth Gondor dhe-wir.  Hag y fia da may hwoer oll pyth usi ow hwarvos ena.  Rag neb lies, dhe'm breus vy, a woer agan oberethow, ha rakhenna i a dhysmyk boghes veur a'ga feryll, mar fyllyn ni wor'tiwedh.

'Na grysewgh bos fyllys goes Numenor yn Gondor, nag yw ankevys hy goeth ha dynita.  Dre agan kolonnekter yth yw tus wyls an est fronnys hwath, ha browagh Mordor yw hedhys; hag yndella yn unnik yth yw gwithys kosoleth ha rydhses y'n tiryow a-dhelerghon, fos an West.  Mes, mar pe gwaynys hynsyow an Avon, pandr'a hwarvia ena?

'Mes nyns yw an prys na pell dhe-ves martesen.  An Eskar Dihanow re dhasserghis.  Mog a serth arta diworth Orodruin a henwyn ni an Menydh a Vreus.  Nerth Tirdhu a dyv ha ni yw gweskys yn tynn.  Pan dhehwelas an Eskar agan gwerin a veu herdhys diworth Ithilien, agan gwlaskor deg dhe du est an Avon, kyn hwithen ni lok ena ha nerth ervys.  Mes y'n vlydhen ma poran, yn neb dydhyow a vis Metheven, bresel dromm a dheuth warnan a-dhiworth Mordor, ha ni a veu herdhys dhe-ves.  Agan nerthriv7 a veu gorbassys, drefenn Mordor dhe wul unyans gans an Estagh8 ha'n Haradrim fell; mes ny veun ni fethys dre nerthriv.  Yth esa nerth ena na omglewsen ni kyns.

Nebes a leveris may hallas ev bos gwelys, haval orth marghek meur du, skeus tewl yn-dann an loer.  Plepynag a dheffa ev muskotter a lenwis agan eskerens, mes own a dheuth war agan harttha gwer bys may hepkorra an vatel ha margh ha gour ha fia.  Y tehwelas remenant byghan hepken a'gan lu an est, yn-dann dhistrui an diwettha pons esa ow sevel yn mysk magoryow Osgiliath.

Yth esen vy y'n kaskowethas9 a withas an pons bys pan veu distruys a-dhelerghon.  Peswar hepken a veu sawys dre neuvya: ow broder ha my ha dew erell.  Mes hwath ni a bes omladh, yn-dann witha glannow west Anduin; hag an re a woskeus a-dhelerghon a'gan gormel pan glewons i agan hanow: gormoledhow meur mes gweres munys.  A-dhiworth Rohan yn-unnik a vynn marghogeth dhyn gwer pan elwyn.

Y'n termyn drog ma my re dheuth negys dre veur a lewyow peryllus dhe Elrond: kans ha deg dydh y vyajis vy ow honan.  Mes ny hwilav keffrysysi yn bresel.  Nerth Elrond yw furder yn le arvow, yndella yth yw leverys. Y tov rag pysi kusul ha digelmyans a eryow kales.  Drefenn, y'n nos kyns omsettyans tromm, hunros dhe dhos dhe'm broder yn kosk anes; hag a-wosa hunros haval a dheuth lieskweyth dhodho ha dhymmo unnweyth.

'Y'n hunros na y tybis vy an ebron y'n est dhe dhos ha bos tewl hag yth esa taran owth ynkressya, mes war-tu ha'n West golow gwannliwek a besyas, hag a-dhiworto y klewis vy lev, a-bell mes kler, yn-dann gria:

Hwiles an Kledha 'veu terrys:

 Yn Imaldris y trig;

Hag ena 'fydh kusul leverys

 Yw kreffa es Morgulbystri.

Diskwedhys y fydh koel ena   

  Bos Breus ogas dhyn ni oll,

Diswrians Isildur 'vydh difuna,

 Ha'n Hanteragh war-rag 'wra dos.   

 A'n geryow ma ny yllsyn ni konvedhes saw boghes, ha ni a gewsis gans agan tas, Denethor, Arloedh Minas Tirith, fur yw ev a-dro dhe wodhvos Gondor.  Ny lavarsa ev namoy ages hemma; Imaldris o hen hanow yn mysk Elfow a nans pell y'n north may triga Elrond Hanterelf, brassa pennvester a wodhvos.  Rakhenna, drefenn ev dhe aswonn bos ynniadow agan edhomm, mall o gans ow broder dhe goela orth an hunros ha hwilas Imaldris; mes, drefenn bos an hyns leun a dhanjer ha dout, yth ombrofis vy ow honan rag an vyaj.  Poes o gans ow thas dhe ri dhymm kummyas, ha pell re wandris vy yn fordhow ankovhes, ow hwilas chi Elrond hag yw aswonnys gans lies den, mes neb lies anedha a woer an le may ma ev.'

'Hag omma yn chi Elrond moy a vydh gwrys kler ragos,' a leveris Aragorn, yn-dann sevel yn sav.  Ev a dewlis y gledha war an voes esa ow sevel a-rag Elrond, hag an lown o terrys yn diw rann.  'Ottomma an Kledha a veu Terrys!' yn-medh ev.

'Ha piw os tejy, ha pyth yw Minas Tirith dhiso?' a wovynnas Boromir, yn-dann vires gans marth orth fas elinek an Pellgerdher ha'y huk gewernemmys11.

'Ev yw Aragorn mab Arathorn,' a leveris Elrond; 'hag ev yw diyskynnyas dre lies tasow a Isildur mab Elendil a Vinas Ithil.  Ev yw chyf an Dunadanagh12 y'n North, hag yma neb lies yw gesys a'n werin na.'

'Dhiso yw ev ytho, ha nyns yw dhymmo vytholl!' a grias Frodo dre varth, yn-dann lamma yn sav, haval orth ev dhe waytya bos erghys an Bysow a-dhiworto distowgh.

Nyns yw po dhymmo po dhiso,' a leveris Aragorn; 'mes ordenys veu ty dh'y witha rag tekkenn.'

'Dro war-ves an Bysow, Frodo!' yn-medh Gandalf yn sevur.  'An prys yw devedhys.  Syns ev yn sav, ha Boromir a vydh konvedhes an pyth yw gesys a'y idyans-rim.

Y teuth spavenn, ha pubhuni a dreylyas aga dewlagas war-tu ha Frodo.  Ev a veu synsys gans meth hag own tromm; hag yth esa poes bras ganso dhe dhiskwedhes an Bysow, ha kasadow o dh'y dava.  Ev a vynnas bos pell dhe-ves.  An Bysow a splannas ha dewynnya hag ev orth y sevel a-ragdha gans y dhorn grenus.

'Ottomma Diswrians Isildur!' a leveris Elrond.

Dewlagas Boromir a splannas hag ev ow lagatta orth an dra owrek.  'An Hanteragh!' a hanasas ev.  'Yw devedhys breusyans Minas Tirith wor'tiwedh ytho?  Mes prag yth yw res dhyn hwilas kledha terrys ytho?'

'Nyns o an geryow breusyans Minas Tirith,' yn-medh Aragorn.  Mes breusyans ha gwreythresow meur yw degynsywek dhe-wir.  Drefenn an Kledha a veu Terrys dhe vos kledha Elendil a dorras yn-danno pan goedhas ev.  Ev re beu tresorys gans y heryon pan veu kellys hendresoryow13 erell oll; leverys veu y'gan mysk dre hirneth bos gwiw ev dhe vos daswrys pan vo kevys an Bysow, Diswrians Isildur.  Lemmyn ty re welas an kledha a hwilsys, pandr'a via da genes pysi?  A vynnydh teylu Elendil dhe dhehweles dhe Dir Gondor?'

'Ny veuv danvennys rag pysi prow vyth, saw hwilas styr gidyans-rim,' a worthybis Boromir yn prout.  'Hwath, ni yw gweskys yn tynn, ha kledha Elendil a via gweres dres govenek - mar kallo tra a'n par na dehweles yn hwir a-dhiworth skeusow an termyn usi passys.'  Ev a viras arta orth Aragorn, hag yth esa dout dh'y dhewlagas.

Frodo a omglewas Bylbo dhe omwen rybdho der anperthyans.  Dell hevelis ev o anniys a-barth y goweth.  Ev a sevis yn sav yn tromm ha tardhleverel:

Oll gwrys a owr ny wra glyttra,    

 Nebes a wander ankellys.

An koth hag yw krev ny wra gwedhra,

Gwreydh down, gans an rew, andrehedhys.

D'worth lusow y fydh tan difunys,   

 D'worth skeus golow skapys yn rydh.

Daswrys a vydh lown a veu terrys,  

 Gour heb kurun vyth, myghtern y fydh.

 'Nyns yw pur dha martesen, mes gwiw - mars yw res dhis moy dres surheans Elrond.  Mars yw pris a honna vyaj der kans ha deg dydh rag hy klewes, y fia da ty dhe attendya orti.'  Ev a esedhas arta yn-dann renki.

'My ow honan a wrug honna,' a hwystras ev dhe Frodo, 'rag an Dúnadan, nans yw termyn hir pan igoras ev dhymm yn kynsa a dro dhodho y honan.  Nammna vynnav na ve gorfennys ow anethow ow honan, hag y hallen vy mos ganso pan dheu y dhydh.'

Aragorn a vinhwarthas orto; ena ev a dreylyas war-tu ha Brormir arta.  Y hwrav vy ow honan gava dha dhout,' yn-medh ev.  Nyns ov vy pur haval dhe dhenfurvow Elendil hag Isildur ow sevel kervys yn feuredhek yn helyow Denethor,  yth ov vy her Isildur hepken yn le Isildur y honan.  Ow bywnans re beu kales ha hir; hag an lewyow ynter omma ha Gondor yw rann byghan yn sommenn ow herdhow.  My re dreusis lies menydh ha lies avon, ha kerdhes war lies plen, bys yn broyow pell: Rhûn ha Harad mayth yw koynt an ster.

'Mes yma ow thre, a'n par dell eus dhymm, y'n North.  Drefenn bos trigys ena hwath heryon Valandil yn linyeth hir anterrys diworth tas bys dh'y vab dre lies henedh.  Agan dydhyow re dewlhas, ha ni re lehas; mes pup-prys an Kledha re dremenas dhe withyas nowydh.  Hag yndella y leverav dhis, Boromir, kyns gorfenna.  Gwer vorynysek on ni, Pellgerdhoryon y’n gwylvos, helghoryon - mes pup-prys helghoryon warlergh gwesyon an Eskar; drefenn aga bos kevys yn leow pals, nyns esons i yn Mordor yn unnik.

'Mars yw Gondor tour men, Boromir, ni re wrug soedh arall.  Yma lies tra dhrog nag yw hedhys gans agas fosow krev ha kledhedhyow splann.  Ny wodhydh saw boghes a-dro dhe'n tiryow dres dha emlow.  Kres ha rydhses, dell leverydh.  Ny's godhvia an North saw boghes anedha hebon ni.  Own a's distrusa.  Mes, pan dheu traow tewl a-dhiworth an breow diji, po kreupya a-dhiworth koesow dihowl, i a fi a-ragon ni.  Py fordhow eus may fedhsa neb den dhe gerdhes warnedha, py salowder a via yn tiryow kosel, po yn chi tus sempel nosweyth, mar pe yn kosk an Dúnadanagh, po gyllys oll yn bedh?

'Mes, hwath, yma le a ras dhyn ni ages dhywgh.  Tremenysi a dalgamm orthyn, ha trevesigyon a'gan re henwyn skornyek.  "Hirgarr" ov herwydh unn gour tew a drig le es dydhgerdh14 diworth eskerens a rewsa y golonn, po gwastya y dre vyghan, mar ny ve ev gwithys hogen.  Mes, ny wrussen ni ken.  Mars yw gwithys tus sempel rag bern hag own, sempel y fydhons, ha res yw dhyn bos kevrinek rag aga gwitha yndella.  Honn re beu oberenn ow neshevin, hag an blydhynyow ow hirhe ha'n gwels ow tevi.

'Mes lemmyn yma'n norvys ow chanjya arta.  Our nowydh a dheu.  Diswrians Isildur yw kevys.  Yma kasow yn ogas.  An kledha a vydh daswrys.  Y tov dhe Vinas Tirith.'

'Diswrians Isildur yw kevys dell leverydh,' yn-medh Boromir.  'My re welas bysow splann yn dorn an Hanterden; mes Isildur a verwis kyns an oes-norvys ma dhe dhalleth, dell leverir.  Fatell woer an Fur bos an bysow ma dhodho ev?  Ha fatell dremenas ev dre'n vlydhynyow, kyns bos dres omma gans kannas mar goynt avel hemma?'

'Henn a vydh leverys,' yn-medh Elrond.

'Mes na hwath, y pysav, a Vester!' a leveris Bylbo.  'Yma'n howl ow sevel war-tu ha hanterdydh seulabrys, hag yth omglewav edhomm a neppyth rag ow krevhe.'

'Ny'th henwis,' yn-medh Elrond yn unn vinhwerthin.  'Mes y hwrav yndella lemmyn.  Deus! Lever dha hwedhel orthyn.  Ha, mar ny wruss'ta bardhonieth a'th hwedhel, y hyllydh y leverel der geryow sempel.  Dhe skaffa y'n gwredh dhe skonna y fydhydh diskwithys.'

'Pur dha,' yn-medh Bylbo.  'Y hwrav an pyth a bysydh.  Mes lemmyn y fydhav leverel an hwedhel gwir, ha mar kwrug nebes omma klewes my dh'y leverel ken' - ev a viras a-denewen orth Glóin - 'my a bys i dh'y ankovhe ha gava orthiv.  Y fynnis vy perghenna an dresor avel ow herth ow honan y'n dydhyow na, ha skoellya hanow lader a veu gorrys dhymm.  Mes, y konvedhav traow nebes gwell lemmyn martesen.  Ytho, hemm yw an pyth a hwarva.

Hwedhel Bylbo o nowydh yn tien dhe nebes tus ena, hag i a woslowas gans marth hag an Hobbyt koth, nag o displesys vytholl dhe-wir, ow leverel y aneth gans Gollum, yn leun.  Ny asas ev gidyans-rim vyth.  Ev a lavarsa a-dro dh'y gevywi ha'y dhisomdhiskwedhyans a-dhiworth an Shayr, mars esa kummyas dhodho; mes Elrond a sevis y dhorn.

'Leverys yn ta, ow howeth,' yn-medh ev, 'mes yth yw henna lowr y'n eur ma.  Yth yw lowr rag an termyn dhe wodhvos an Bysow dhe dreusi dhe Frodo, dha her.  Kewses ev lemmyn!'

Ena, gans le a volonjedh ages Bylbo, Frodo a leveris oll y omvyskans gans an Bysow a-dhiworth an jydh may teuth ev yn y with.  Pub kamm a'y vyaj a-dhiworth Trehobbyt dhe Rys Bruinen a veu govynnys ha prederys, ha pup-tra a allas ev kovhe a-dro dhe'n Varghogyon Dhu a veu hwithrys.  Wor'tiwedh ev a esedhas arta.

'Nyns o drog,' a leveris Bylbo dhodho.  Ty a wrussa hwedhel da, mar ny wodorrens prest.  Yth assayis vy gul nebes notennow, mes res vydh ni dh'y dhaswul yn tien warbarth yn neb termyn, mars yw res dhymm y skrifa.  Yma chaptraow leun a stoff kyns ty dhe dhos omma!'

'Gwir, henn a wrug hwedhel pur hir,' a worthybis Frodo.  'Mes, dell hevel dhymm, nyns yw dien an hwedhel hwath.  Y fia da genev godhvos bern bras, yn kever Gandalf yn arbennik.'

Galdor a'n Porthow, esa owth esedha ogas dhedha, a'n klewas.  'Y kewsydh a-barthov vy ynwedh,' a grias ev, hag yn-dann dreylya war-tu hag Elrond ev a leveris: 'Y fo skila da dhe'n Fur dhe grysi yn hwir bos tresor an hanterden an Bysow Meur a veu dedhlys yn feur, kyn hevel henna anwirhaval dhe'n re a woer le.  Mes, eus provow a yllyn ni klewes?  Hag y fia da genev govynn hemma ynwedh.  Pyth eus a-dro dhe Saruman?  Dyskys yw ev yn godhvos an Bysowyer, mes nyns usi ev yn agan mysk.  Pyth yw y gusul ev - mar kwra ev godhvos an draow re glewsyn ni?'

'Kelmys warbarth yw an govynnow a wovynnydh, Galdor,' a leveris Elrond.  'Ny wrug vy aga ankovhe, hag y fydhons i gorthybys.  Mes yth yw oberenn Gandalf dhe glerhe an draow ma; hag y helwav orto ev yn tiwettha, rag bos tyller a enor, hag yth o ev an chyf y'n dra ma oll.'

'Nebes tus a dybsa, Galdor,' a leveris Gandalf, 'nowedhys Glóin ha'n pursywyans a Frodo dhe vos prevyans lowr bos tresor an hanterden tra dalvosek yn feur dhe'n Eskar.  Hwath, bysow yw.  Pyth ywa ytho?  An Naw yw gwithys gans an Nazgûl.  An Seyth yw po synsys po distruys.'  Glóin a wayas dre'n geryow ma, mes ny gewsis ev.  'An Tri, ni a woer yn aga hever.  Ytho, pyth yw an onan ma hag eus ewl vras dhodho anodho?

'Dhe wir, yma gwylvos efan a dermyn ynter an Avon ha'n Menydh, ynter an koll ha'n kavoes.  Mes an aswa yn godhvos an Fur re beu lenwys wor'tiwedh.  Mes re lent.  Rag bos an Eskar a-dhelergh yn ogas, hwath nes ages dell brederis vy.  Ha da yth yw ma na wrug ev dyski an gwirvos leun kyns an vlydhen ma, an hav ma devri, dell hevel.

'Nebes omma a borth kov may fedhis vy ow honan tremena dres darasow an Annowngoelyek15 yn Dol Guldur nans yw lies blydhen, ha diskudha yn-dann gel y fordhow, hag yndella y tiskudhis vy bos gwir agan own: ev o Sawron dhe-wir, agan hen Eskar, ow kul furv ha nerth arta wosa hirder.  Nebes, ynwedh, a borth kov Saruman dh'agan delenwel erbynn gwrethresow syth er y bynn, ha dre dermyn pell ni a viras orto hepken.  Mes, wor'tiwedh, y skeus a devis, Saruman a hepkorras, ha'n Konsel a ystynnas y nerth ha herdhya an drog yn-mes a Vyrkoes - ha honn o an keth blydhen yn poran hag a veu kevys an Bysow ma: keslamm koynt, mars o keslamm dhe wir.

'Mes, helergh en ni, dell ragwelas Elrond.  Sawron re virsa orthyn nyni, ha darbari erbynn agan omsettyans dre dermyn pell, ow kovernya Mordor a-bell der Minas Morgul mayth esa ow triga y Naw gwas, bys yn bos parys pup-tra.  Ena, ev a omdennas a-dheragon, mes ev a dholas fia hepken, hag a-wosa yn skon ev a dheuth dhe'n Tour Tewl hag omdhiskwedhes yn hwir.  Ena, y'n diwettha tro an Konsel a guntellas; drefenn ni dhe glewes ev dhe hwilas an Onan gans terder owth ynkressya.  Yth esa own dhyn ev dhe gavoes nebes nowodhow anodho ma na wodhven ni yn y gever.  Mes Saruman a leveris er y bynn, ha dasleverel an pyth re lavarsa ev dhyn kyns: ny via kevys an Onan arta y'n Norvys Kres.

' "Y’n gwettha tro," a leveris ev, "agan Eskar a woer nag usi ev dhyn ni, ha kellys yw hwath.  Mes y fo kevys an pyth a veu kellys, dell dyb ev.  Na vedhewgh prederus!  Y wovenek a vydh y doella.  A ny studhis vy an mater ma yn tiwysyk?  Yn Anduin Veur y koedhas ev; nans yw hirneth, ha Sawron ow koska, rolys veu a-hys an Avon bys y'n Mor.  Ena re worwettho byttiwedh." '

Gandalf a dheuth taw,  yn-dann lagatta war-tu ha'n est a-dhiworth an porth dhe bennow pell an Menydhyow Niwlek, may hwre gorwedha peryll an norvys yn mysk aga gwreydh, kudhys dre dermyn pur bell.  Ev a hanasas.

'Y'n tro na yth esa fall genev,' yn-medh ev.  'Surhes en vy gans geryow Saruman Fur; mes y talvien hwilas an gwiryonedh skonna, agan peryll a via lehes lemmyn.'

'Yth esa fall dhyn ni oll,' a leveris Elrond, 'hag y fia an Tewlder warnan seulabrys heb dha hewoelder jy martesen.  Mes kows war-rag!'

'Diworth an kynsa tro ow holonn a veu prederys, erbynn skilys oll a wodhyen vy,' yn-medh Gandalf, 'hag yth esa hwans dhymm godhvos fatell dhothya an dra ma dhe Wollum, ha pes termyn a wrussa ev y biwa.  Ytho y sevis vy goel ragdho, yn-dann dhysmygi ev dhe dhos yn-mes a'y dewlder kyns pell rag hwilas y dresor.  Ev a dheuth, mes ev a dhienkis ha nyns o ev kevys.  Hag ena, elas!  My a asas an dra dhe goska, ow koelya hag ow kortos hepken, dell wrussyn ni re venowgh.

'Termyn a dremenas gans prederow pals, bys pan veu difunys ow doutys arta gans own tromm.  A ble teuth bysow an hobbyt?  Mars pe gwir ow own, pandr'a dalvia bos gwrys yn y gever?  Res o dhymm ervira an draow ma.  Mes ny gewsis vy a'm euth dhe nagonan hwath, yn-dann wodhvos bos peryll diworth hwystrans re a-varr, mar pe ev mos yn kammfordh.  Y’n breselyow hir oll gans an Tour Tewl, trayson re beu agan brassa eskar bythkweth.

'Nans yw seytek blydhen o henna.  Kyns pell, my a dheuth ha godhvos bos kuntellys yn kyrghynn an Shayr aspioryon a lies eghenn, ydhyn ha bestes keffrys, hag ow own a devis.  My a bysis gweres a-dhiworth an Dúnadanagh, ha'ga goel a veu dewblekhes; ha my a igoras ow holonn dhe Aragorn, her Isildur.'

'Ha my a gusulyas,' yn-medh Aragorn, 'ni dhe helghya warlergh Gollum, re helergh kynth o dell hevelis.  Drefenn bos gwiw her Isildur dhe lavurya rag ewnhe fall Isildur, my eth gans Gandalf y'n helgh hir ha diwovenek.'

Ena, Gandalf a leveris i dhe hwilas yn hirder dien a Wylvostir, bys y'n Menydhyow Skeus hag emlow Mordor.  'Yth esa ena kyhwedhlow anodho, hag y tysmygsyn ev dhe driga ena dre bell y'n breow tewl; mes nevra ny’n gevsyn ni, ha wor'tiwedh y teuth vy digolonn.  Hag ena, yn tigolonn y tybis vy arta a brevyans a wrello heb res kachyans Gollum.  An Bysow y honan a allsa leverel mars o ev an Onan martesen.  Kov a eryow y’n Konsel a dhehwelas dhymm: geryow Saruman, hanter-attendys dhe'n termyn na.  My a's klewas yn kler lemmyn y'm kolonn.

' "Yth esa dhe'n Naw, an Seyth, ha'n Tri," a leveris ev, 'aga gemm gwiw aga honan.  Nyns o yndella an Onan.  Krenn o ev hag anafinys, haval ev dhe vos onan an bysowyer le; mes y wrier a worras merkyow dhodho a allas bos gwelys ha redys hwath, gans tus skentel."

'Ny lavarsa ev gnas an merkyow.  Piw a wodhvia lemmyn?  An gwrier.  Ha Saruman martesen.  Mes, kyn fo meur y wodhvos, res o bos fenten dhodho.  Py dorn saw dorn Sawron re synssa an dra ma, kyns bos kellys?  Dorn Isildur yn unnik.

'Gans an tybyans na y'm brys, y hesis vy an helgh ha mos yn skon yn Gondor.  Yn dydhyow passys, eseli ow urdh re bia dynnerghys yn ta ena, mes Saruman an moyha.  Lieskweyth ev re bia gwester Arlydhi an Sita dre wodrik hir.  Dynnargh le y hwrug diskwedhes Arloedh Denethor dhymmo ages kyns, hag yn trogvrysek ev a'm asas hwilas yn mysk y lyvrow ha skrifow kreunys.  

' "Mars yw gwir ty dhe hwilas kovadhow a hendhydhyow ha dalleth an Sita, dell leverydh, red yn rydh!" a leveris ev.  "Drefenn bos an pyth dell o le tewl ages an pyth a dheu, dhe'm brys vy, ha henn yw ow freder.  Mes, mar nyns eus dhiso moy a sleyghneth ages Saruman, neb a studhya omma dre bell, ny vydhydh kavoes travyth nag yw godhvedhys yn ta dhymmo vy, neb yw mester godhvos an Sita ma."

'Yndella y leveris Denethor.  Mes, hwath, ow korwedha yn mysk y greunans, yma kovadhow pals a yll bos redys gans neb lies a’n mestrysi-godhvos keffrys, drefenn aga skrif ha'ga thaves dhe dhos ha bos tewl rag tus dhiwettha.  Ha, Boromir, yn Minas Tirith hwath, anredys gans pubonan saw my ha Saruman, dell dhysmygav, a-ban fyllis an myghternyow, yma skrif a veu gwrys gans Isildur y honan.  Drefenn na gerdhas distowgh Isildur a-dhiworth an vresel yn Mordor, dell yw leverys an hwedhel gans nebes tus.'

'Nebes tus y'n North, martesen,' a woderris Boromir.  'Pubonan yn Gondor a woer ev dhe vones yn kynsa dhe Vinas Anor ha triga ena rag tekkenn gans y noy Meneldil, ow tyski orto, kyns ri dhodho rewlyans Myghternedh an Soth.  Y'n termyn na ev a blansas ena diwettha gowydhenn16 an Wydhenn Wynn avel arwoedh-kov a'y vroder.'

'Hag ynwedh, y'n termyn na, ev a wrug an skrif ma,' yn-medh Gandalf; 'ha nyns yw henna kovhes yn Gondor, dell hevel.  Mater an skrif ma yw an Bysow, hag yndella a skrifas Isildur ynno:

An Bysow Meur a vydh mos lemmyn rag bos hendresor yn Myghternedh an North; mes kovadhow anodho a vydh gwithys yn Gondor, may trig ena ynwedh heryon Elendil, erbynn termyn a dheffo pan dheu tewl kov an gwriansow meur ma.

'Ha wosa an geryow ma Isildur a dheskrifas an Bysow, y'n studh ma'n kavas ev.

 Fest poeth o pan y'n kevis vy yn kynsa, mar boeth ha regydhenn, hag ow dorn a veu leskys may toutyav ow bos heb payn diworto bys nevra.  Hwath, ha my ow skrifa ev yw goyeynhes, ha byghanhes yw dell hevel, kyn na gyll ev nag y dekter nag y furv.  Seulabrys an skrif hag eus dhodho, mar kler avel tan rudh dell o yn kynsa, a dhalleth disliwya ha lemmyn skant ny yllir y redya.  Furvys yw warlergh skrif-elfek Eregion, rag nag eus lytherennow yn Mordor rag oberennow mar sotel; mes an taves yw anaswonnys genev.  Y tybav y vos taves Tirdhu, drefenn bos hager ha divlas.  Py drog yw skrifys ganso ny wonn vy; mes y skrifav omma dasskrif anodho, erbynn ev dhe dhisliwya dres daskovheans.  Martesen, yma ewl dhe'n Bysow a boethter dorn Sawron, hag o du mes hwath yth esa hi ow leski avel tan, hag yndella a veu distruys Gil-Galad; ha martesen, mar pe gwrys an owr poeth arta, an skrif a via dasenowys.  Mes my ow honan ny vydhav argelli shyndyans vyth dhe'n dra ma: yn mysk oberennow oll Sauron yth yw an unn dra deg.  Drudh yw dhymm, kyn y'n prenav dre bayn meur.

'Pan redis vy an geryow ma, ow negys a veu gorfennys.  Drefenn an skrif dhe vos taves Mordor ha gwesyon an Tour, dell dhysmygis Isildur.  Hag an pyth a veu leverys dredho a veu godhvedhys seulabrys.  Y'n jydh a worras Sawron dh'y vys an Bysow y'n kynsa tro, Kelebrimbor, gwrier an Tri, a'n arwodhva, ha diworth a-bell ev a’n klewas ow leverel an geryow ma, hag yndellma y vynnas drog a veu diskudhys.

'Distowgh yth omdhiberthis vy a-dhiworth Denethor, mes, ha my ow tos war-north, messajys a dheuth dhymm a-dhiworth Lorien ha leverel Aragorn dhe dreusi y'n fordh na, hag ev dhe gavoes an kroadur yw gelwys Gollum.  Rakhenna yth en vy kynsa rag metya ganso ha klewes y hwedhel.  Ny vedhis vy dysmygi py peryllow re bia res dhodho mos ynna y honan.'

'Nyns yw res leverel meur yn aga hever,' a leveris Aragorn.  'Mars yw res dhe wour kerdhes a-wel a'n Yet Dhu, po yn mysk bleujennow marwel Nans Morgul, y fydh peryllow dhodho.  My, ynwedh, a gollas govenek wor'tiwedh, hag y tallethis vy ow vyaj dhe-dre.  Ena, dre jons da, y kevis vy a-dhesempis an pyth a helghis vy: merkyow dewdroes medhel ryb poll leysek.  Mes an ol o fresk ha skav, hag ny wrug ev mos war-tu ha Mordor saw dhe-ves anedhi.  A-hys emlow an Gwernow Marow y'n siwis vy, hag ena my a'n synsis.  Yth esa ev ow skolkya ryb poll stronk, ow lagatta y'n dowr hag an gorthugher dhe dewlhe, my a'n synsis, Gollum.  Kudhys gans loub glas o ev.  Nevra ny vydh ev ow hara dell dybav; drefenn ev dhe'm bratha, ha nyns en vy hweg.  Nevra ny gevis vy travyth moy a-dhiworth y anow ages merkow y dhens.  My a dyb bos henna gwettha rann ow vyaj oll, an fordh ow tehweles, ow koelyas orto mo ha myttin, ow kul orto kerdhes a-ragov gans kabester a-dro dh'y gonna,  lien-ganow orto bys pan dheuth ev dovhes dre fowt a dhiwes ha boes, ow herdhya orto prest war-tu ha Myrkoes.  My a'n dros ena wor'tiwedh ha'y ri dhe'n Elfow, rag ni dhe vos unnver bos henna gwrys; ha da o genev bos rydhhes a'y geskowethyans, drefenn ev dhe flerya.  Dhe'm brys vy, yma govenek dhymm ma na wrav vy nevra y weles arta; mes Gandalf a dheuth ha perthi kows hir ganso.'

'Gwir, hir ha skwithus,' yn-medh Gandalf, 'mes, nyns o heb gwayn.  Yn kynsa, an hwedhel a leveris ev a’y goll o unnver gans an huni re leveris Bylbo lemmyn yn igor y'n kynsa tro; mes nyns o henna poesek drefenn my dh'y dhysmygi seulabrys.  Mes my a dhyskis yn kynsa bysow Gollum dhe dhos a-dhiworth an Avon Veur ogas dhe'n Parkow Gladden.  Ha my a dhyskis ynwedh ev dh'y biwa dre dermyn hir.  Bywnansow pals a'y agh vyghan.  Nerth an bysow re hirhasa y vloedh dre hirneth dres y hys usadow; saw yma'n nerth na dhe'n Bysowyer Meur yn-unnik.

'Ha mar nyns yw henna prevyans lowr, Galdor, yma'n prevyans arall a gewsis vy yn yn gever.  Dhe'n bysow ma poran a wrussowgh hwi gweles omma drehevys a-ugh, krenn hag anafinys, an lytherennow a veu derivys gans Isildur a yll bos redys hwath, mars eus nerth a vodh rag gorra an dra owrek yn tan dre hwers.  Yndella re wrug vy, ha henna re redis vy:

Ash nazg durbatuluk, ash nazg gimbatul, ash nazg thrakatuluk

agh burzum-ishi krimpatul.'

'An fordh may chanjyas lev an pystrier o revedh.  Distowgh ev a dheuth ha bos godrosek, nerthek, mar arow avel men.  Dell hevelis, skeus a dremenas a-dreus dhe’n howl ughel ha'n porth a dheuth ha bos tewl dre hwers.  Oll anedha a grenas ha'n Elfow a gudhas aga diwskovarn.

'Nevra ny vedhas lev vyth kyns lemmyn leverel geryow an taves na yn Imaldris Gandalf Loes,' a leveris Elrond, pan dremensa an skeus hag an kowethyans a anellas arta.

'Ha gwaytyn na wra nagonan y gewsel omma arta,' a worthybis Gandalf.  'Byttegyns ny bysav dha evyans, Mester Elrond.  Mar ny via da an taves na dhe vos klewys yn pub kornell an West, gorrewgh a-denewen dout oll bos an dra ma dhe-wir an pyth re leveris an Fur: tresor an Eskar, gwrys gans y atti oll; hag ynno yma rann vras a'y nerth kyns.  Diworth an Vlydhynyow Du a dheu an geryow a glewas Govyon Eregion, hag i a wodhya i dhe vos traytys:

Unn Vysow dh'aga rewlya oll, Unn Vysow dh'aga throvya, Unn Vysow dh'aga hyrghes oll,

hag y'n tewlder aga maylya.

'Konvedhewgh ynwedh, ow howetha, my dhe dhyski moy hwath a-dhiworth Gollum.  Poes o ganso kewsel ha'y hwedhel o ankler, mes dres dout yw ev dhe vones dhe Vordor, hag ena oll a woer ev a veu konstrynnys diworto.  Rakhenna, an Eskar a woer lemmyn an Onan dhe vos kevys, hag yth esa ev y'n Shayr dre dermyn pell; ha drefenn y wesyon dh'y bursywya ogas dhe'n daras omma, ev a vydh godhvos, martesen ev a woer seulabrys, dell gewsav lemmyn, ev dhe vos omma genen.'  

*1 Roesowrlin  (f.n.) Gossamer

*2 Diskudha yn  Used here to mean 'explore'

*3 Ispennys  Derived as part of a theoretical verb 'ispanna' from m.n. 'ispann' - 'lining of clothing'.      This has superceded the original solution of 'pervedhys'; derived from 'pervedh' -      ('interior') / 'pervedhel' - ('internal') and implying a theoretical verb 'pervedhya' - 'to     internalise / create an interior part'

*4 Konna-bond  (m.n.) Collar (separate from clothing) - as distinct from a theoretical 'konna-pleg' - collar-    piece integral to clothing.

*5 Boldryk  (m.n.)  Baldric

*6 Terleverel  To stutter/stammer

*7 Nerthriv  (m.n.)  Strength (of numbers)

*8 Estagh   Easterlings

*9 Kaskowethas  (m.n.) Company (subordinate unit of a battalion)

*10 Hanteragh / Hanterden Halfling (race) / Halfling (individual)

*11 Kewernemmys  Weather-stained

*12 Dunadanagh  Dunadain (the race of the Men of the West)

*13 Hendresor  (m.n.) Heirloom

*14 Dydhgerdh  (m.n) 'A day's walk/march'. Cognate with the concept of a 'league' - (an hour's walk).

*15 Annowngoelyek  Necromancer - From 'Annown' (abode of the ancestors) + 'Koelyek' (diviner); 'one     who practices divination by communication with the dead'.

*16 Gowydhenn  Sapling

*17 Horngastell  Isengard ('Iron Fortress' in the common tongue, from the Sindarin 'Angrenost')

*18 Skeusloes  Approximation of 'Shaddowfax' from old obsolete old English 'sceadu-faex' meaning     'having grey mane and coat'.

*19 Moryoneri  'Ants' nest', based on 'koneri', being an underground complex of tunnels.

*20 Lettya an Liv  Analagous with 'stem the tide'.

*21 Holyver   Sequel (book)

*22 Shayragh  Shire-folk (not all hobbits live in the Shire)